Schadevergoeding na loze beschuldigingen

De Vries beschrijft wat er gebeurt nadat de beschuldiging- al dan niet anoniem- publiek wordt gemaakt. Er wordt ‘een bureau’ ingeschakeld dat onderzoek gaat doen naar de beschuldiging en zolang dat onderzoek loopt wordt de beschuldigde voorlopig op non-actief gezet. De onderzoeksopdrachten bleken vaak suggestief en de kwaliteit van de integriteitsonderzoeken die professor De Vries onderzocht bleek vaak bedroevend. Het bureau was onderzoeker, aanklager en rechter tegelijk. En, aldus De Vries, de onderzoeksbureaus bleken vooral de opdrachtgever naar de mond te praten.

Deze ‘deugindustrie’ is de laatste jaren sterk gaan floreren. Het gerucht of beschuldiging begint vaak op social media. Gevolgd dus door de reflex van vaak onnavolgbaar onderzoek en voorspelbare rapportage. Intussen is de beschuldigde kansloos en beschadigd.

Wat is grensoverschrijdend?

De Vries heeft niet alleen kritiek op de kwaliteit van deze onderzoeken maar ook op de inflatie van het begrip ‘grensoverschrijdend gedrag’. Regeringscommissaris Mariëtte Hamer hanteert als definitie: gedrag dat de ander niet wil. Dat lijkt eenvoudig maar daarmee valt volgens De Vries niet te werken. Want de ander bepaalt dan uiteindelijk dat je grensoverschrijdend was. Dat is niet billijk. Hoe weet je of een ander zich er prettig bij voelt? Wat De Vries betreft gaat het om het doorgaan met dit gedrag, terwijl de ander laat merken dat niet fijn te vinden.

Daarnaast moet je in hiërarchische verhoudingen onderscheid blijven maken tussen functioneringskritiek en intimidatie. Een ondergeschikte moet niet te snel zeggen zich ‘niet veilig te voelen’ bij kritiek en mag dat niet zomaar als machtsmisbruik framen.

Balans en waarborgen

Natuurlijk, waar rook is kan heel goed vuur zijn. In het verleden is te veel te vaak onder het tapijt geschoven. Er is nog steeds heel veel durf voor nodig om fout gedrag concreet te adresseren. Maar De Vries vraagt terecht aandacht voor de andere kant van die medaille: de kwetsbaarheid van de eer en goede naam van mensen, de plotselinge mogelijkheden om onbetaalde rekeningen te vereffenen, de verleiding voor de media om het publiek te laten smullen, kortom: het misbruik wat er van beschuldigingen gemaakt kan worden.

Tijd voor balans dus. Tussen de rechten van de beschuldigde en die van het vermeende slachtoffer. Zoals het recht dat vanouds organiseert. Waarborgen voor ieders rechtsbescherming. De Vries doet daarvoor goede suggesties.

Herstel voor slachtoffers van loze beschuldigingen?

Slachtoffers van misbruik verdienen onze steun en bijstand. Maar ook mensen die na een dollemansrit van niet waargebleken beschuldigingen met grote schade achterblijven zijn niet rechteloos. Er kan geprobeerd worden die schade te verhalen. Dat lukt ook regelmatig. Ook dat is een vorm van herstelrecht.